Recept: Zuid-Afrikaanse Potjiekos

Ton deelt op OHIMP deze week het Zuid-Afrikaanse recept Potjiekos. Potjiekos betekent letterlijk potje eten. Het is een stoofpotje waarin verschillende ingrediënten langzaam gegaard worden.

Potjiekos werd veel gegeten tijdens de zogenaamde Grote Trek. De Grote Trek is de naam van de tocht van zo’n 12.000 Nederlandstalige Afrikaner boeren, die vanaf 1835 emigreerden uit de door de Britten geannexeerde Kaapkolonie naar het binnenland van Zuid-Afrika, om hier hun eigen onafhankelijke Boerenrepublieken te stichten. Het werden de boerenstaten: Oranje Vrijstaat en Transvaal. Gevestigd omdat de Boeren het niet eens waren met het Engelse regime en massaal vertrokken uit de West-Kaap. De kolonisten worden Boeren, Voortrekkers genoemd en zijn ook bekend als Afrikaners.

“Die boere het deur die land met bedekte waens gereis. Omdat nie alle lewensmiddele weggeneem kon word nie, moes die Boere leef van wat hulle onderweg ondervind het. Groente, kruie en knolle is daagliks versamel. Vleis is op diere gejag. Gaar aan die einde van die dag; die groot pot is oor die vuur gehang; Die vleis is eers in die pot gesit, toe het die groente en kruie gekom. Kook was ’n sosiale gebeurtenis. Die ervarings van die dag is bespreek, natuurlik terwyl jy wyn geniet. Vir gerief was daar geen roer in die pot nie. Die storie maak die ronde wat die potjiekos gekook het toe die bottel leeg was.”

Genoeg over de geschiedenis, we gaan Potjiekos maken

Potjiekost wordt meestal gemaakt in een gietijzeren kookpot met drie poten, die op een tot kooltjes geworden houtvuur wordt verhit. Vaak wordt ook wel direct houtskool gebruikt. Door echte liefhebbers wordt dat verafschuwd. Het potjie wordt in Zuid-Afrika ook wel een swart pot genoemd. Ik gebruik de gewone pan.

Nu is het in Nederland niet mogelijk die groenten en knollen die de Boeren rond 1830 op hun pad verzamelden voor Potjiekos te bemachtigen. We zullen het moeten doen met wat de winkel biedt aan groenten, uien enzovoort. Hierbij is het niet zo belangrijk wat voor groenten je kiest. Om toch een idee van ‘avontuur’ te creëren gebruik ik hert en wild zwijn. Van oudsher hoort bij het bereiden van potjiekos een goed gesprek en een goed glas. Het is vroeg in de ochtend en ik ben alleen, tegen mezelf praten gaat nog wel. Maar het goede glas stel ik uit tot een betere geschikte tijd.

Ingrediënten voor de Potjiekos

1 kg hert
0,5 kg wild zwijn
5 gesneden aardappelen
3 bollen solo-knoflook
2 gesneden uien
1 zoete aardappel (of 4 wortelen)
250 gr bloemkoolroosjes
1 rode en een gele paprika
250 gr paddenstoelen naar keuze
15 gram bruine suiker
150 ml sinaasappelsap
200 gram geraspte kaas
Olijfolie
Peper en zout naar eigen smaak

En zo maak je mijn variant op de Potjiekos

Het snijwerk: Eerst gaat het vlees in stukjes, niet te klein en niet te groot. De bloemkool, de broccoli, uien en de zoete aardappel eveneens niet in te kleine of te grote stukjes snijden. Overigens dient de zoete aardappel eerst geschild te worden. De knoflook pellen en de bollen in vieren snijden.

De volgende stap is het verhitten van een ruime guts olie in een braadpan, Het vlees aanbraden tot het lichtbruin is. Dit is de eerste laag. Dan kunnen de knoflook en gesneden uien als tweede laag bij het vlees in de pan. Nog even verder braden.

De derde laag bestaat uit de stukjes aardappel. Even mooi verdelen als laagje. De vierde etage wordt gevormd door de groenten, paprika, paddenstoelen, bruine suiker en de sinaasappelsap. (hoewel, sinaasappelsap sijpelt door alle lagen heen). Naar Boerenbegrip is de potjieskos klaar as die vleis sag is en die bottel leeg is. Dit duur ongeveer 2,5 uur.

“As jy ernstig as ’n potjikos-voorbereider geneem wil word, is dit nie nodig om te roer of te skop nie, en om jou te verneder na beginner) Voor net die bediening moet jy net gerasperde kaas oor die potjiekos sprinkel en kan geëet word.”

Eet lekker!